Trong văn hóa châu Âu Công_chúa

Các tài liệu Việt ngữ, khi chuyển ngữ danh xưng tương đương Princess trong tiếng AnhCông chúa. Trên thực tế, chúng chỉ có một phần ý nghĩa tương đương.

Trong các ngôn ngữ châu Âu, danh xưng tương đương Princess đều là dạng nữ (giống cái), có nguồn gốc từ danh xưng Princeps (dạng nữ: Principissa) trong tiếng Latin, có nghĩa là người đầu tiên, quan trọng nhất, cao quý nhất.[23][24] Danh hiệu Princeps có nguồn gốc từ thời Cộng hòa La Mã, khi mà những thành viên hàng đầu của Viện nguyên lão La Mã sẽ được chỉ định là Princeps senatus (số nhiều: Principes Senatus), những người có quyền ưu tiên được phát biểu đầu tiên trong các cuộc tranh luận tại Viện Nguyên lão.[25] Đến thời Augustus, ông tiếp tục sử dụng dạng biến thể Principatus một tước hiệu không chính thức cho ngôi vị hoàng đế La Mã, thay cho các danh hiệu rex hay dictator để tranh xung đột với Viện Nguyên lão.[26] Ông cũng đồng thời chỉ định tước hiệu princeps iuventutis (tiếng Latin: người đầu tiên trong số những người trẻ tuổi), những người kế vị đủ tư cách của ông, cho các cháu mình là GaiusLucius.[27] Những người kế vị này sẽ được trao các lãnh địa Principatus để thực hành cai trị, trước khi kế vị cai trị cả đế chế. Danh hiệu này được người Visigoth tiếp tục sử dụng. Trong chế độ quân chủ Visigoth, vị quân chủ (rex) được bầu cử lên bởi các princeps (thân vương), những lãnh chúa cai trị các lãnh địa principatus (thân vương quốc), có quyền bầu cử và được bầu làm vua. Truyền thống này được kế thừa bởi Đế quốc La Mã Thần thánh, khi mà các Tuyển đế hầu (Princeps Elector) bầu ra Hoàng đế (Imperator) của Đế quốc.

Mặc dù không có truyền thống "Trọng nam khinh nữ" như ở châu Á, trên thực tế hiếm có các principissa (nữ thân vương, nữ vương công) cai trị lãnh địa (thân vương quốc) có chủ quyền như nam giới. Một số ít trường hợp ghi nhận như nữ thân vương Constance Hauteville cai trị thân vương quốc Antioch (Principatus Antiochenus) vào thế kỷ XII. Vì vậy, hầu hết các principissa đều được biết với danh nghĩa nữ thân tộc hoàng gia (hoàng nữ, vương vữ) hoặc người phối ngẫu của các princeps (vương phi), dù nhiều tài liệu Việt ngữ thường không phân biệt rõ mà chuyển ngữ tất cả thành "Công chúa".

Danh xưng principissa trong các ngôn ngữ châu Âu

Trong tiếng Anh, danh vị tương đương của Công chúa là Princess, tuy nhiên tước vị này cũng vừa để gọi con gái quân chủ, vừa dùng để gọi hôn phối của Prince, được dịch thành Vương phi.

Nguyên do là, trong tiếng Anh cổ không có từ nào nữ hóa của những tước vị Prince, Earl như danh từ Queen (tương đương Vương hậu) dùng để gọi vợ của King (tương đương Quốc vương). Vào thời gian đầu, con gái của quân chủ nước Anh chỉ được gọi theo kiểu: [Lady + Tên], như Mary I của Anh cùng Elizabeth I của Anh ban đầu chỉ được gọi là Lady Mary và Lady Elizabeth mà thôi[28]. Sau thời George I của Anh, vương thất Anh mới bắt đầu dùng Princess để gọi các con gái quân chủ, kèm theo tôn xưng Royal Highness và Highness để xác nhận địa vị của thành viên vương thất. Tước vị Princess trong thời gian dài thường để gọi vợ của một Prince hơn, ví dụ Princess of Wales là vợ của Prince of Wales vậy[29]. Vương thất Anh từ thời Charles I của Anh bắt đầu thiết lập danh hiệu Princess Royal để phong cho con gái lớn nhất trong gia đình[30], danh vị này tương đương với Trưởng công chúa - nếu xét vào ý nghĩa lúc đầu thời Tây Hán.

Đối với các gia đình hoàng gia cai trị một Đế quốc, như nhà Habsburg của Đế quốc Áonhà Romanov của Đế quốc Nga, họ đều thiết lập các tước vị riêng cho con gái quân chủ, là Arch Duchess của hoàng gia Habsburg và Grand Duchess của hoàng gia Romanov. Với địa vị hoàng gia, cao hơn vương thất như nước Anh, các con gái quân chủ Nga đều được tôn xưng là Imperial Highness, trong khi quân chủ nhà Habsburg vẫn chỉ dùng Royal Highness để gọi các thành viên hoàng tộc.